لازم به ذکر است که شخص محسن باید با علم به آن کار نیکی که قصد انجامش رادارد اقدام به آن نماید یعنی کسی که چیزی از کشاورزی نمی داند شایسته نیست که اقدام به آن نماید.از سوی دیگر بعضی علما معتقدند شخص محسن باید شهرت به نیکوکاری نیز داشته باشد.

ادله حجیت قاعده احسان:

1-آیات قرآنی

آیه شریفه (ما علی المحسنین من سبیل.91توبه) بر اسقاط ضمان در صورت احسان دلالت می کند.مضمون آیه اینست که:بر نیکوکاران مواخذه ای نیست و به بیان دیگر اگر کاری به نتیجه ای بینجامد که جای نکوهش داشته باشد چون از نیکوکاری سرزده است بر او مواخذه ای نیست.

2-دلیل عقل

حکم عقل به قبح مواخذه شخص نیکوکار در برابر کار نیک او بسیار روشن است و می توان گفت لحن بیان آیه دوم همین است. زیرا استفهام انکاری در جایی به کار می رود که مخاطب جواب منفی آن را می داند مانند: ((هل من خالق غیرالله)) بنابراین باید گفت مردم با درک عقلی خود می دانند که نباید نیکوکار را جز به نیکی پاداش داد.در این صورت دلالت آیه دوم ارشادی است.

گرفتن اجرت در برابر احسان

برای یافتن پاسخ دو مبنا را در نظر می گیریم:یکی اینکه کار مسلمان بلکه کار هر انسانی محترم است یعنی نباید بدون اجر و مزد بماند.دیگر آنکه کار مسلمان ،بلکه کار هر انسانی، محترم است.یعنی نباید بدون اجر و مزد بماند.دیگر آنکه منعی برای گرفتن اجرت در برابر کار بر پایه احسان وارد نشده وفقها به چنین منعی اشاره نفرموده اند.بنابر این می توان گفت کار بر پایه احسان مستحق اجرت المثل است.

آیا قاعده احسان محدود به اموال و حقوق مالی است؟

خیر فقها در باب حدود و تعزیرات می گویند:هرگاه مجرمی در اثر اجرای حد یا تعزیر کشته شود ضمانی بر حاکم به وجود نمی آید زیرا او(حاکم) محسن است و بر نیکوکاران سبیل و تسلطی نیست.

مرجان آزرم

ا

امتیاز بدهید :